ahötsa_

Etxebizitzaren arazoak leku garrantzitsua du eztabaida publikoan, baina sarritan saihestu egiten da gatazkaren benetako muina aipatzea: higiezin-merkatuaren errentagarritasuna. Etekin pribatuaren logikak etxebizitzak nola ekoizten eta banatzen diren ezartzen du hasieratik bukaeraraino, oinarrizko eskubide bat negozio soil bihurtuz.

Premisa horrek azaltzen du zergatik, irtenbideak aurkezten direnean, guztiak higiezinen merkatuaren aktibazioan oinarritzen diren. Joan den otsailaren 14an Nafarroan jazotakoa dinamika horren erakusgarri garbia izan zen: PSN eta UPN, bakoitza bere aldetik, Sarrigurenen 4.000 eta 5.000 etxebizitza berri iragartzeko lehian ari ziren bitartean; EH Bildu, Geroa Bai eta Contigo-Zurekin buru dituen Iruñeko Udalak beste 138 agintzen zituen Alde Zaharrean. Maiteminduen eguna… adreiluaren maiteminduena, bistan denez. Izan ere, kontrako lubakiak iruditu arren, mezua berbera da: krisiari eman ahal zaion erantzun bakarra gehiago eraikitzea da. Baina honek etxebizitza behar dutenen arazoa konponduko du, ala errentagarritasuna bilatzen dutenena?

Eredu honetan, hain zuzen ere, etxebizitzak ez dira eraikitzen baldin eta sustatzaile, eraikitzaile eta kudeatzaileentzat onurarik sortzen ez badute. Babes Ofizialeko Etxebizitza (BOE) ere logika horren menpe dago, «Maristas kasuak» erakusten duen bezala: enpresa kudeatzaileak diru gehiago eskatzen die esleipendunei, eraikitzailearen gastuei aurre egin ahal izateko. Ez da anomalia bat, baizik eta araua sistema batean non, Etxebizitza Zuzendari Nagusiak berak onartzen zuen bezala, «errentagarria baita Nafarroan BOE eraikitzea». Merkatutik aldentzea bilatzen duten irtenbideak ere, etxebizitza kooperatibak kasu, dinamika horretan harrapatuta amaitzen dute beti. Egin beharreko hasierako ordainketak gaitasun ekonomiko txikiagoa dutenak baztertzen ditu, saihestu nahi ziren oztopo ekonomiko berberak erreproduzituz.

Etxebizitza bere errentagarritasunaren menpe dagoen bitartean, behar sozialak bigarren maila batean geratuko dira. Kontua ez da huts egindako formulak birziklatzea, baizik eta eredua bere oinarrietatik birpentsatzea: baliabideak ongizate kolektiboaren arabera planifikatzea, ez irabazi pribatuaren arabera.

Apirilaren 5ean, Donostian, kaleak hartuko ditugu ideia argi honekin: elefantea gure logeletatik kanporatzea ezinbestekoa da gure etxeen gaineko kontrola berreskuratu nahi badugu. Bestela, geu izango gara etxetik kanporatuak bukatuko dugunak.