ahötsa_

Berehala atera ziren enpresa-erakundeak (CEOE, CEN) egoera honek enpresetan duen eragin larriaren berri ematera eta osasun sistema publikoak egoerari aurre egiteko duen ezintasuna adieraztera. Hainbat autonomia-erkidegok, tartean Nafarroak, ohi bezala, oso azkar erantzun zioten enpresa-eskariari.

Azkenik, atzo, ostirala, hilak 14, Medikuen Sindikatuak bat egin zuen estrategia horrekin, eta José L. Escrivá Gizarteratze, Gizarte Segurantza eta Migrazio ministroari gutun bidez eskatu zion Covid-ak sortutako Aldi Baterako Ezintasunaren (ABE) alten kudeaketa enpresako medikuei (prebentzio-zerbitzuetako medikuei) edo mutualitateei pasatzeko, baja hori kontaktu estuagatik denean edo covid sintoma arinekin edo sintomarik gabe sendatzen denean.

Mutualitateek eta Sindikatu Medikoak diote beren proposamena oinarritzen dutela osasun-zerbitzu publikoaren kalitatea babesteko kezkan, une honetan osasun-sistema publikoaren Oinarrizko Osasun Laguntzak jasaten duen karga burokratikoa mugatuz.

Horretan asko sakondu gabe, baina ukaezina da osasun-sistema publikoa saturatuta dagoela, batez ere Oinarrizko Osasun Laguntzan, urte askotako politika pribatizatzaile eta finantza-baliabideen murriztaileen ondorioz, eta modu esplizituan adierazi da 2022ko aurrekontuetan Estatu osoan eta bereziki Nafarroan.

Idazki honen bidez, Nafarroako Osasun Plataformak Gizarte Segurantzako ministroarengana jo nahi du.

Ministro jauna, hasiera batean, enpresaburuen eta haien agenteen argudioek arrazoizkoak dirudite, baina ez da horrela. Kontuan hartu behar da enpresaburuen aspaldiko nahia dela jatorri komuneko aldi baterako ezintasuna duten prozesuetan alta ematea. Gai horretan dituzten tresnak, mutualitateak eta prebentzio-zerbitzuak erabili nahi dituzte erabakitzeko langile bat gaixotasun arruntagatiko baja baten ondoren lanera itzultzeko moduan noiz dagoen. Horrela, seigarren covid olatuak eskaintzen dien egoera aprobetxatu nahi dute gai menperatu nahi duten gai berri batean sartzeko, garesti ordainduko dugun opari pozoitua. Deigarria da pandemia-egoera honetan mutualitateek duten “erraztasuna”. Hausnartu egin beharko genuke, guztiok, nola uzten diegun funts publikoei enpresei eta plantillen osasuna kontrolatzeko sistema pribatuari pribilegioa ematen, eta, bien bitartean, sistema publikoak baliabide sanitarioen falta nozitzen duen.

Langileek badakite batzuen eta besteen praktiken berri. Lan-istripuen edo laneko gaixotasunen kasuan, bajak eta altak mutualitateek kudeatzen dituztenean, zalantzazko talka-tratamenduak eta alta goiztiarrak erabiltzen dituzte langileak lanera azkar itzultzeko, eta prebentzio-zerbitzuek gutxitan erantzuten diote alta eman ondoreko egokitze-beharrari.

Aurrekoaz gain, jakin behar da, Nafarroako Osasun Publikoaren eta Lan Osasunaren Institutuaren txostenetako datuen arabera, mutualitateek urtero egiten dituzten aldi baterako alten milaka proposamenen % 15era ez dela iristen klinikoki justifikatutakoak. Horrek baliabideak xahutzea dakar, eta, zalantzan jartzeko modukoa da erakunde horiei aldi baterako ezintasunak kudeatzeko eskumen berriak ematea; izan ere, eskumen horiek lotura lukete langileen historia kliniko informatizatua eskuratzearekin. Enpresaburuek, mutualitateek eta prebentzio-zerbitzuek amestutako paradisua, alegia, lanetik kanpoko mediku-aurrekarietan arakatu ahal izatea, lanez kanpoko kausak identifikatzeko, enplegu- eta lan-baldintza txarrek eragindako kalteen azalpen gisa. Hala, Espainiako Estatuko lan-ezbeharren datu nekagarriak eta historikoak murrizteko giltzarria izango lukete.

Zilegi da, aldi berean, galdetzea ea justifikatuta dagoen enpresa-eskaria, kontuan hartuta seigarren olatu honetako Covid kasuen jaitsiera azkarrari buruzko egungo datuak.

Zoriontzeko modukoa da zenbait autonomia erkidegok, tartean Nafarroak, soluzioak bilatu izana, eta espero dugu zuk, ministro horrek, hori ezagutzea. Alten eta bajen kudeaketa osasun zerbitzu publikoak egiten jarraituko du, eta haien kudeaketak dakarren karga burokratikoaren zati bat Oinarrizko Osasun Laguntza arinduko du. Gure kasuan, Nafarroako Osasun Publikoaren eta Lan Osasunaren Institutuko lan-osasuneko zerbitzuak egingo dio aurre lanari. Jakina, konponbidea bideragarria izan dadin, beharrezkoa da mutualitateek milaka alta eta txosten eskatzeari uztea, Laneko Osasun Zerbitzuko Ikuskaritza Medikoari gainkarga eragiten baitiote.

Nafarroako Osasun Plataformak interes bereziarekin jarraituko du Gizarte Segurantzako ministroak eta gobernuek enpresaburuen estrategiari ematen dioten erantzuna, hau da, pandemia baliatzea langileen osasunaren kudeaketan dituzten eskumenak handitzen aurrera egiteko. Enpresaburu horien ordezkariak nabarmendu dira lan-sistema prebentibo eta mutual baten defentsan; sistema horrek azaltzen du, kausalki, Espainiako estatua lan-istripuen indize altuenetako batean mantentzen dela Europa mailan.

Ministro jauna, proposamen alternatibo bat dugu zuretzat eta zure gobernuarentzat. Osasun sistema publikoa indartzea; hala, osasun pribatuaren finantzaketarekin amaituko dugu funtzionarioen mutualitate prebentibo eta ez-eraginkorren bidezko aurrekontu publikoarekin; Gizarte Segurantzaren diruarekin finantzatutako enpresa-mutualitateen baliabideak osasun publikoaren sisteman integratuko ditugu, eta, azkenik, prebentzioaren kudeaketa enpresen baliabide propioekin eta Administrazioaren laguntzarekin integratzearen aldeko apustua egingo dugu. Pandemiarekin edo pandemiarik gabe.