ahötsa_

Chavezek, iraultza Bolibaltarra sozialistatzat ezaugarritu zuenetik, herriaren boterea eta

partaidetza bermatzeko proposatu zuen herri antolaketa modua honakoa da:

Consejo Comunal­­> Comuna­­> Ciudad Comunal­­> Federación Comunal­­>

Confederación Comunal­­> Estado Comunal

“Consejo Comunal”: Parte­hartze demokratiko zuzenerako instituzio iraultzaile berriak

dira eta autogobernu komunitariora bideratuta daude. Erabakigune garrantzitsuena ACC

(Asanbelas de ciudadanos y ciudadans) da, bertan edozein herritarrek hartu dezake parte.

Kontseilu bakoitzak, denen artean erabakita, ordezkari ezberdinak aukeratzen ditu

“boceroak”. Ordezkari hauek arlo ezberdinetakoak izan daitezke, besteak beste:

komunikazioarena, urarena, segurtasunarena, elikadurarena, lurra eta lurraldearena, etab.

“Comuna”: 6­7 kontseilu komunal artikulatzen dira eta komuna bat osatzen dute. Komuna

aukeratzeko, lurraldeak tradizio historiko­kultural komunak izan behar ditu. Prozesu

bolibartarrak sorturiko instituzio eta kontzeptu iraultzaileena dela esan genezake. Komunen

lege organikoak (2010), esan bezala “Es la celula fundamental del Estado Comunal”.

Erabakigune garrantzitsuena parlamentu komunala da eta bertan parte hartzen dutenak:

kontseilu komunaletako “boceroak”, “organización socio­productivas” jabetza sozial-
komunaleko enpresen “boceroak”, kontseiluen “boceroak”, fabrika sozialistetako

“boceroak”, etab. dira.

Komuna bakoitzak martxan dituen ekoizpen proiektuetatik (bai lehenengo, bigarren edo

hirugarren sektorekoak) soberakinak lortzen badituzte, hauek alde batetik proiektuan

bertan inbertitzen dituzte, beharrizanik egon ezkero, makineria berria erosteko, adibidez.

Oraindik soberakina balego, Komunan aurkezten dute zenbatekoa, eta bertan erabakiko da

zein proiektutan inbertitu beharko den edo komunako zein beharrizani erantzun beharko

dion. Helburutzat, kapitalismoaren bihotza den plusbaliarekin akabatzea dute.

“Corredores Comunales” edo “Ciudad Comunal”: Komuna ezberdinak artikulatzen

dituen instituzioa da.

“Estado Comunal”:

Azken helburua, komunez osatutako herrialdea eraikitzea da, esan bezala, jendartearen

burujabetza ziurtatzeko, hau da autogobernu komunala. Estatu komunalaren azken

helburua Estatu burokratiko eta burgesarekin amaitzea litzateke, hau da, instituzio liberal

burges antidemokratikoekin (parlamentarismo liberalarekin) bukatzea eta herri demokrazia

sozialista horizontalki eraikitzea.

Gaur egun, Kontseilu Komunal ugari dago, 30.000. Komunak ere badaude, 1.000 inguru

eta baita zenbait Korridore ere. Estatu Komunalaren bidean lanean dabiltzan korredoreak

ere ezagutu ditugu, nahiz eta helburu hau bere osotasunean lortzeko aukera oraindik urrun

dagoen.

Antolaketa sistema benetan interesagarria iruditu zaigu, baita ezagutu ditugun Komunak

eta Kontseilu Komunaletan bizi, antolatu eta lan egiteko moduak ere. Komunakideek

proiektuaren partaide sentitzen dute beren burua eta horrek eramaten ditu utopia

errealitatetik hurbilago sentitzera.

Barneraturik dute, benetako askatasuna norberak eraikitzen duena dela eta beraz, Estatua

laguntzailetzat duten arren, argi dute, beren egitasmoen motorra eurak direla. Beraz,

ezagutu ditugun adibide ezberdinak azalduko ditugu, gure errealitatera ekar ditzakegun

proposamenak direla iruditzen baitzaizkigu.

Dena den, gure ikuspegitik eta zehazki ekonomia feministaren begiradatik honako kritika

egin daiteke:

Ekonomiaren ikuspegi heteropatriarkatu eta androzentrikoarekin bukatzeko asmoz hainbat

ekonomialari feministek, zaintza erdigunean kokatzea planteatzen dute: “lana” kontzeptua

emakumeen esperientzia historikotik birdefinitu eta etxeko eta zaintza lanak jendartearen

ongizatean (emozionala eta fisikoa) eragiten duela ikusarazi behar da. Bestetik, kontutan

hartu behar dugu kapitalismoa ezingo litzakeela mantendu etxeetan dohainik egiten den

lanik gabe, izan ere, honek soldatapeko langileen lan­indarra erreproduzitzea

ahalbideratzen du.

Estatu komunalak ez du etxeko eta zaintza lanaren demokratizazio eta kolektibizazioa

planteatzen, are gutxiago, “epizentrizioa”. Cristina Carrascok esan bezala, “El cuidado

como eje vertebrador de la nueva economía”. Hala ere, kontseilu Komunaletako elikagaien

batzordeak norabide honetan lanean ari direla esan daiteke.

Comuna el Maizal

2009an sortu zen komuna hau, Lara eta Portuguesa estatuen erdian kokatzen da eta bi

gune hauetako 22 kontseilu komunalek osatzen dute. Gune hau, lurjabe batena zen baina

Cahvezen gobernuak desjabetu zuen, lurra lantzen zutenei emateko, hau da, herritar

xumeei emateko.

Zazpi urte hauetan zehar, gogor aritu dira lanean eta gaur egun, jabetza komunaleko bost

enpresa ezberdin sortu dituzte:

­

• Gas enpresa: komunako kideek eta ingurukoek erabiltzeko eta gas pribatua kontsumitu

  behar ez izateko.

  ­

• Garraio enpresa: Komunara lanera doazen pertsona asko, inguruetako herrietatik datoz.

  Lehen 7 ordu inguru behar zituzten lanera iristeko, garraiobide hauen bidez askoz ere

  denbora gutxiago behar izaten dute.

  ­

• Uzta enpresa: Batez ere artoa ereiten dute, baina artoa jaso eta berriz landatzeko tartean

  Carahota (babarruna) ere ereiten dute. Hain zuzen ere, 500 hektareako lautada bat dute

  artoz landatuta. Artoari berebiziko garrantzia ematen diote, beren elikaduraren oinarria

  baita.

  ­

• Abereen enpresa: Abeltzaintzan ere aritzen dira lanean eta geroz eta garatuagoa dute arlo

  hau.

• ­Gazta enpresa.

  Sortzen dituzten soberakinak beren proiektuetarako erabiltzeaz gain, komunaren parte ez

  diren inguruko herrien beharrizanak asetzeko ere erabiltzen dituzte, beren helburua,

  komuna etengabe handitzea baita.

Komuna honek, beste bostekin batera Korredore bat osatzen dute eta beste Korredore

batzuekin lanean ari dira, Portugesa eta Larako korridoreen artean Estatu Komunalerako

lehenengo pausuak emateko asmoz. Bisitatu ditugun komunen artean, Chavezen

proposamenean aurrerapauso gehien eman dituen komuna hau dela esan dezakegu.

Egiten duten lana dela eta, behin eta berriro izan dituzte erasoak; lurrak erre dizkiete,

mehatxuak jaso dituzte, etab. lurjabeek beren lurrak berreskuratu nahi baitituzte. Bestalde,

alkatetza PSUVekoa izan harren, burokrazia nahasgarriak ere oztopoak eragin dizkiete.

Hemen ikusten dugu oraindik mantentzen den Estatu zaharraren (burgesa) eta sortzen ari

den Estatu berriaren (sozialista­komunala) ateko talka.

Dena den, haiek gogotsu defendatzen dituzte lur hauek, izan ere, lehen esan bezala, argi

dute beren herriak aurrera egiteko eta pertsonen arteko benetako parekidetasun bat

lortzeko, ezinbestekoa dela herri xumearen boterea eta subiranotasuna.

Lurra lantzen duenarena dela eta lurra lantzea zeinen garrantzitsua den oso argi dute.

Gaur egungo gerra ekonomikoak erakutsi die, erasoa gosea eragitea dela, baina herri

langilea beren ekoizpenaren arduradun bada, nekez lortuko dute haiek garaitzea. Beraz,

beren ekoizpenaren eta elikaduraren burujabe dira, erabaki guztiak modu parte­hartzaile

eta parekidean hartuta.

Comuna el Tambor

Mendialdean kokatuta dagoen komuna honetan, proiektu ezberdinak daude martxan. Alde

batetik, turismo gidak egiten dituzte, inguruko landaredia eta uzta azalduz. Bereziki

kafearen ekoizpenean lan egiten dutenez, honen inguruko gida ere egiten dute.

Esan bezala, Kafearen ekoizpenaz ere arduratzen dira. Lan honetan, bereziki,

komunitateko emakumeak aritzen dira. Merkatuan, behar duten kafe fruitua erosten dute

eta argazkian ikusi daitekeen makinaren bidez, kafea kontsumitzeko prest uzten dute

ondoren saltzeko.

Gaur egun, gerra ekonomikoa dela eta, kafe fruituaren prezioa garestiegia da eta ondorioz

ezin dute erosi; prozesatu ondorengo prezioa asko puztuko litzatekeelako eta merkatuan

bidezkoa ez den prezio batean saldu beharko luketeelako. Komuna honetako kideek ez

dute prezioen inflazioan parte hartu nahi eta beraz, egoera honetan, makinak geldirik

daude eta ez dira lan honetan ari. Dena den, beren asmoa ahalik eta azkarren berriro ere

ekoiztean hastea da, komunitateak prezio duinetan produktu agroekologikoak eskuratu

ahal izateko.

Komunitate hau osatzen duten herritar gehienak nekazaritzan lan egiten dute, produktu

agroekologikoak ekoitziz. Helbide honetan informazio gehiago aurkitu dezakegu:

Proletarios Uníos

Komunaren jabegoa den enpresa bat da, Chavezen heriotzaren ostean hartu zuten.

Enpresa honetan garagardoak ekoizten ziren trasnazional baten eskutik, ondoren Brasilen

saltzeko.

Proiektu hau, komuna ezberdinen bilgunea da eta bere helburua, sistema berri bat sortzeko

harreman sozial berrien eraikuntza izatea da.

Gaur egun dagoen gerra ekonomikoaren

ondorioz geratzen den prezio altuen egoeran ez dute parte hartu nahi, eta “prezio justuen

ibilbidea” sortu dute, egoera hau ekiditeko eta herri xumeak beharrizanak neurrira ase ahal

izateko.

Gaur egun, bertan ekoizten dena bereziki ura da, pertsonentzat edangarria eta baita

abereentzat ere, hau baita inguruko herrietan gehien behar dena. Birziklatze sail bat ere

badago, non lehenagoko plastikozko garagardo kaxa guztiak desegiten ari diren, beheko

argazkian ikus daitekeen bezala.

Abereentzat elikagaiak ere ekoizten dituzte. Etorkizunean, zukuak ere egin nahi dituzte,

alkohola jendartean sortzen diren harremanentzat osasungarria ez dela iruditzen baitzaie,

bereziki emakumeenganako tratu txarrak ekiditeko orduan.

Garrantzitsua da eurentzat, ekoizten dituzten produktu hauek komunitatearen

identitatearekin bat egitea; hau da, langileekiko esplotaziorik gabe eta langileei begira

dagoen antolaketa bat jarraituz, eta ez kapitalari begiratzen diona.

Beraz, ikusi daitekeen bezala, proiektu guzti honen antolaketaren oinarrian, herriaren

beharrizanak daude.