ahötsa_

Euskararen eta hizkuntza eskubideen aldeko aldarria ozen eta sendo gorpuztu dute Bilboko kaleetan: jendetza handi bat bildu da Euskalgintzaren Kontseiluak antolatutako manifestazioan. Oldarraldiaren aurrean, euskararekin bat, euskaraz bat lelopean, milaka eta milaka euskaltzalek gaitzetsi dute azken aldiko «olatu erreakzionario, atzerakoi eta euskarafoboa». Baina erasoei aurre egitea ez ezik, etorkizunera begira aurrera egitea ere galdegin du Idurre Eskisabel Kontseiluko idazkari nagusiak: «akordio soziopolitiko berri bat» eskatu du euskararentzat, hizkuntzak egun dituen «erronkei aurre egiteko moduko hizkuntza politikak bideratzeko».

Aspaldian euskararen alde egindako mobilizaziorik handiena izan da. Euskalduna jauregitik abiatu da 17:00 aldera, eta ordurako jendez lepo zegoen ingurua, Jesusen Bihotza plazaraino. Pankartan, euskalgintzako ordezkariak, hunkituta: jendetzak txaloka hartu ditu, sakelako telefonoak eskutan dozenaka argazki ateratzen; txistulariek Egun da Santi Mamiña doinuekin girotu dute martxaren hasiera, eta Kale Nagusiaren espaloietan zain zeuden ehunka euskaltzaleren abaroan igaro ditu protestak lehen metroak.

Plaza Eliptikoa pasatzean ozendu dira manifestarien aldarriak: «Hemen gaude euskararen alde», «Euskal Herrian euskaraz» eta «Euskarari erasorik ez» oihuek hartu dute saltoki handien ingurua; hain zuzen, euskara zabaltzea gehien kostatzen den eremuetako bat da. Eta hala, Bilboko Kale Nagusia osorik hartu dute euskaltzaleek: 18:00 pasatxoetan manifestazioaren burua Plaza Biribilera iristen ari zenean sartu ziren martxara azken parte hartzaileak Jesusen Bihotzean. Ertzaintzak emandako datuen arabera, 70.000 lagun baino gehiago batu ditu protestak.

Ordezkari politiko ugari

Eta jendetza haren artean, ordezkari politikoak ere ugari izan dira. Eusko Jaurlaritzako kiderik ez da izan manifestazioan, baina bai beste hainbat erakunde publikotakoak: Bakartxo Tejeria Eusko Legebiltzarreko lehendakaria, Unai Hualde Nafarroako Parlamentuko presidentea, Eider Mendoza Gipuzkoako ahaldun nagusia, Jabi Arakama Euskarabideko zuzendaria, Juan Maria Aburto Bilboko alkatea eta Eneko Goia Donostiakoa…

Alderdi politikoek ere babes zabala adierazi diote Kontseiluaren deialdiari. Manifestazioan izan dira, besteak beste, EAJko Itxaso Atutxa, Joseba Egibar eta Xabier Barandiaran; EH Bilduko Maddalen Iriarte, Pello Otxandiano eta Nerea Kortajarena; Sumarreko Lander Martinez eta Andeka Larrea; eta Geroa Baiko Maria Solana.

Martxa udaletxera iritsi denean, Oskorriren Euskal Herrian euskaraz zerien bozgorailuei, eta kantatzera batu dira manifestariak. Ondoren, Ruper Ordorika igo da udaletxeko eskaileretara, txalo artean, euskararen beste ereserki bat eskaintzeko: Zaindu maite duzun hori.

«Zaintza erraldoi bat»

Abestiaren oihartzuna baliatu du Idurre Eskisabelek hitzartzea abiatzeko, eta euskararen zaintza aldarrikatzeko: «Gaurko euskaldunok, euskaltzaleok, zerbait bagara, nekezia handi, sakon eta etengabekoen aurkako zaintza erraldoi baten emaitza gara». Debekuen eta zigorren aurrean, senez zein kontzientziaz, euskararen aldeko hautua egin duten milaka lagunak izan ditu gogoan: «Koldo Mitxelenak azpimarratu zuen bezala, euskararen misterioa ez baita bere jatorria, gaurdaino bizirik irautea baizik. Hain zuzen, mendez mende, hamarkadaz hamarkada, belaunez belaun, gauzatu den zaintza bat da mirari horren giltza».

Baina iraute horrek oraindik baditu oztopoak. Ez erabat berriak: «Gaindituak uste genituen kontuak indar eta aldaera berriz sortzen zaizkigu askotan». Eta hala gertatzen ari da, Kontseiluaren aburuz, euskararen eta hizkuntza eskubideen aurka izandako epaiekin: «Uste genuen gutxienez Euskal Herriko parte batean, Araban, Bizkaian, Gipuzkoan eta Nafarroako zati batean, bagenituela berme batzuk euskararen normalizaziorako hizkuntza politikak aurrera eramateko. Baina ikusten ari gara nola ari diren epaileak euskararen normalizazioa helburu duten neurri, arau eta legeak baliogabetzen; nola ari diren euskararen normalizaziorako politika publikoen tresneria eraisten».

Epai batetik bestera kezka areagotu zaiela berretsi zuen Eskisabelek: «Larritasunaren zenbatekoa azaltzeko hitzik gabe geratzen ari gara». Baina auzitegiak oker direla errepikatu du Kontseiluak. Batetik, euskararen normalizazioa oztopatzea «milaka herritarren hizkuntz eskubideak —hau da, oinarrizko eskubideak— oztopatzea» delako. Eta bestetik, lan eta hizkuntza eskubideak kontrajartzen dituztelako: «Oso bestelakoa da auzia: elkar osatzen eta indartzen duten eskubideak dira». Hala, euskara berdintasunarekin eta aniztasunarekin lotzea aldarrikatu du Eskisabelek: «Euskararen normalizazioaren alde egindako urrats bakoitza justizia sozialean, gizarte kohesioan eta bizikidetzan sakontzea da. Horregatik diogu, euskararekin bat, euskaraz bat!».

«Zoru sendoaren» premia Ildo horretan, euskararen aurkako oldarraldia une konplexu batean gertatzen ari dela oroitu du; izan ere, globalizazioaren eta digitalizazioaren ondorioz, hizkuntzekiko harremana ere aldatzen ari da, eta berdin gertatzen ari da hizkuntzen arteko botere harremanekin ere: «Hizkuntza nagusiak gero eta nagusiago, gutxituak gero eta gutxituago». Abagune horretan, euskalgintzak erdietsitako adostasun handi bat ekarri du gogora Eskisabelek: «Hizkuntza politiketan jauzi bat egitea ezinbestekoa da». Eta hor kokatu zuen akordio berri baten premia: «Olatu erreakzionarioari eusteko ez ezik, aurrera jauzi egin eta euskararen biziberritzeak egun dituen erronkei erantzuteko moduko itun politiko eta soziala».

Akordio horretarako adostasunak «bilatzeko eta lantzeko konpromisoa» berretsi du Kontseiluak, baina dei berezia egin die «erakunde eta indar politikoei, akordio berri horren parte eta bultzatzaile izan daitezen, sen onez, etorkizun oparo bat bermatzea helburu hartuta». Eskaera argia egin zien Kontseiluko idazkari nagusiak: «Euskararentzat eta euskal komunitatearentzat zoru sendo eta ziurra osatzea». Oldarraldiaren aurrean «hesi bat» osatzeko asmoa zuen mobilizazioak, baina Eskisabelek aitortu du «etorkizunerako zubi bat» irudikatzea nahiago duela. Hartara, soka dantzaren bidez amaitu dute ekitaldia: «Elkarri eskuak eman, eta pertsonaz pertsona eratuko dugu zubi luze bat».

Eskisabelen azken mezua Kontrapas kantuaren bidez ozendu dute, zahartzen ez den aldarri bat utzita: «Euskara, euskara, jalgi hadi plazara; euskara, euskara, jalgi mundu guztira».